Mungdan gaw gap la wa ra ai ten hta Jinghpaw Wunpawng kachin Myu ni hpa majaw masha jahpan n jat hkraw ai lam hpe myit yu, sawk yu, Myit kahpra hpa rai nga ai.English Kolony up sha ai ten hte shanglawt lu ai ten na, yuptung jahpan ni hpe sawk yu yang, anhte hte rau nga ai Bum nga rau nga hpu nau Sam, Palawng, Miwa ni hte shing daw mat wa yang lai sai shaning 60-70 ning daram English du shang wa ai ten daram hta maren mara law ai lam hpe chye lu ai.
Daini ndai ten hta hpunau Sam, Palaung Miwa rau nga manang ni yuptung jahpan gaw Wan 20 hte 25 daram ram du nga ai ten, Wunpawng Kachin jinghpaw gaw, mung kata, mung shinggan tsepkawp, sawn yang she, Wan 1 jan re nga tsun nga ma ai.Shaning 60 -70 ning laman mau na daram manu mana yawm mat wa ai gaw “hpa majaw”?
1.Num wawn num la ai htunghking a majaw
2.Nanghpam malu masha a majaw
3.Majan kaw hkrat sum mat ai majaw
- Maigan jan tai mat wa ai majaw
5.Mungdan majan koi yen htawt pru mat wa ai, mungkan chyam mat wa ai.
6.Hpyen wa zing-ri sat shamyit kau ai.
7.Ma lu sharam kau ai lam ni a majaw
Jinghpaw Wunpawng Kachin ni masha jahpan rawtjat lam yawm mat ai (snr) hkring mat ai lawnglam law law nga ai kaw na ndai lawnglam kru a lam sha pyi yu yu ga.
- Masha lawhtam mayat maya lam hta dingbai dingna grau jaw ai ngu na gaw, Jinghpaw Wunpawng ni a num jaw num ya ai kaw sharu shayak hkat ai lam re.Mayu tai ai wa gaw nem ai kaw nga, nem tsaw n bung ai, shawa, jahpet jana hkat ai. Hpa majaw masha hpe n sung lang lu ai. Masha hpe dusat hte galai jagumhpraw hte manu tsun dara hkat, ja hpaga law daw shalaw nna kade, mayu ni jaw lu ai sharung shakau gaw kade nga, nna jagumhpraw manu sawn shajaw hkat ai.Tinang pyi n chye galaw ai ri, nhtu, shihkam bau, bujung buswi, magwi kawng, shamying pyi n chye sai rung-rai hpyi hkat, ja hkachyi ni tam hpyi hkat ai. Kahpu, kanau, kanu, kawa, yuji, katsa, kanu tung , kawadi nga nna gumhpraw dawn sha sa ai hkrai hkrai sa karum la na sa ai kadai n nga ai.Gawk dung ni, jang htung, kasa tai ai ni, num sa sa ai ni, num nawn, la nawn tai ai ni, nampan gat ai ni, hpahka jau ai ni, lusha shadu dawjau ai ni yawng gumhpraw hpyi sha ai, sa karum la mayu ai kadai n nga ai.
Shat daw sha ai shara ni hta mung, shat da manu gaw madang tsaw ai, sa garum ai garum kumhpa gaw madang nem nga ai.Dai majaw, num shabawn sha ai ni num hkungran poi galaw ai ni gaw hka kap ai hkrai rai nga ai.Shat lit gun jaw ai htunghking hpe yu yu ga shat lit hpe yawng chyawm sha kau sai.Lit shabawn ai ni gaw nta madu ni hkrai bai shabawn ai majaw shatlit shabawn ai kaw lit li dik ai amu rai nga ai.Tsa chyaru lang ai yin n mat ai majaw Spraik, Pepsi ni htawm gun sa , kadai pyi n kam lu jan jawng rai nga ai. Myiman nga ai ni, myiman lu ai ni hkan nga yang, shatlit 30-40 htawm gun sa, kadai pyi atsawm n lu sha ya, jawng taw, shatsu, shakrang washat sha shatai kau shatlit shabawn ai gaw she matsan jat re amu ni rai nga ai law.Maigan amyu ni gaw, she sa garum la hkat ai, num langai hkungran la yang hpaga ga arang pyi n lu mat ai hkrai rai nga ai.Dai zawn law htam galu kaba wa ai ni hpe anhte gaw jahtawng n htu ai hpan, ngachyu kawk langu si gawp hte sha, galai lu ai ni ngu jahpoi timung law htam mayat maya lam gaw anhte hta grau lawan mat wa ai hpe mu lu nga ga ai.
Lama tsawra myit hpe madung da ai htunghking rai yang gaw sen lahkawng tsa masum tsa lu ai wa mung tsawra myit hte jaw hkat nna num lu hkungran la ai. Sen mali manga sha lu ai wa mung tsawra myit hpe madung dat nna num lu hkungran la na re.Lama dai hku byin wa jang gaw asak prat ram ai hte dinghku lu de nna, masha ni hpe masha jahpan mai dep na rai nga ai.Wunpawng htunghking yawng n hkrak ai ngu n tsun lu ai raitim, Wunpawng num jaw num ya htunghking gaw amyusha ni hpe dip apyet da ai htunghking ngu mu lu nga ai. Laika hti shawa yawng mung atsawm sha myit sawn dinglik yu ga, lama laika ka ai wa hpe nang ndai ga tsun shut ndai nga nna mara shangun ai masha nga ang yang, si ari jaw na nga tim, hkam gwi da we ai.Ngu mayu ai gaw maigan ni dip sha nna kaji gadun wa ai hta tinang a htunghking wa she grau dip sha nga ai hpe mu mada ra sai. Mungdan gawgap la na hta, masha jahpan gaw ra ahkyak madung langai rai nga ai law.
2 . Nanghpam malu masha wunpawng Kachin ni a masha jahpan hkrat yawm madung No. 2 . gaw, nanghpam lu sha nan nan rai taw nga ai hpe yawng chye chyalu rai nga ga ai. Moi na Jinghpaw Kachin ni a htunghking hta tsa, ka-ni , malut ndai nanghpam myu masum hpe jinghku kaba shatai tawn ai htunghking rai nga ai. Moi prat hpaji n chye , myi di na hpang prat, hpyen re jinghku re n chye ai ( nga uloi a jum sha ) lu tik tik , re prat lai sai. Daini ndai ten hta hpyen wa gaw Jinghpaw Kachin ni nanghpam hpe lu sha madung shatai ai chye jang, ndai hpe laknak madung shatai ai chye jang, ndai hpe laknak madung shatai nna, Kachin ni hpe lata gap sat nga masai. Hpyen wa gaw kahtet majan hku myu mi, katsi majan hku lam mi sat sharu nga ai majaw Kachin ni masha jahpan hpring wa na hta grau kaba ai hpyen madung rai nga ai.
Daini na pat jasan masing hte hpyen wa a myu shamyit masing kaba hpe lu daw agrawp kau ya hkra, lahkrip ra ra shakut sa wa nga sai. Ka-ni labupan a shingnan hpyen kaba gaw tsa chyaru hte malut hka yawm nan rai nga ai. Mungkan ntsa madang dep galu kaba ai amyu mungdan lu gawgap la ai amyu tai na matu gaw, Wunpawng Kachin ni nanghpam hpyen kaw na lawan lawt ra sai law.
3 . Tai hpyen: rawt malan majan hta masha jahpan hkrat sum kaba rai nga ai. Rawt malan ai 56 ning laman e, laknak hte gasat hkat ai kaw hkrat sum mat ai hte mara kata ai masha sat sharu hkrum ai masha mun 6-7 daram gaw, masha jahpan yawm hkrum na saga ai. Dai hta pyi grau law yang law na saga ai.
- Maigan num la maigan la la ai ni Wunpawng Kachin ni a, num jaw num la htunghking nau yak ladu lai ai marang e, maigan num la nna, maigan tai mat , maigan kaw wa nna, maigan tai mat ai mung law dik sai. Grau nna amyu shayi ni gaw asak ram nna dinghku de mayu katu ai ten, Jinghpaw la sha hte n mai byin ai hte rau, maigan jan tai mat wa na larau ladau, sharawng shara she rai nga ma ai. Maigan la ni mung Jinghpaw num ni Lashoi kya ai re chye nna, gumhpraw loili galam dan nna shalen la kau ai hkrai rai nga ma ai.
Maigan num la maigan la la nna tinang Wunpawng hkran de lu gang la ai mung gaw nga nga ai raitim, maigan rai mat ai gaw grau law nga ai. Bai nna amyu n jet (ကာျပား) kasha ni gaw amyu a ningbaw ningla shara kaja hta n tsap lu ma ai. (Shingnan hpan sha tai lu ai).
- Hpyen majan hkrit nna, nkau mi rawt malan bungli hkrit nna htawt pru mat wa ai. Wunpawng jahpan grai yawm mat wa sai. Nkau mi gaw maigan mungdan du mat wa tim , tinang myu sha bungli kangka gunhpai ai law law nga nga ai. Nkau mi gaw panglai kata lungdin kabai bang kau ai zawn tsim rap re ai mung law law nga ai. Daini ndai ten gaw mare kaba de du ai ni she , rawt malan magam hta grau lu gunhpai ai ten mung ngu lu sai rai.
- Nkau mi gaw, masha jahpan naw shalaw ra ga ai hpe n chye nna, shingdang kau ai. Hpaji n lu sharin ya yang , n mai ai nga nna ma lu sharam kau nga ma ai. Dai mung gaw teng ai made teng ai raitimung ,daini anhte Wunpawng Kachin ni gaw, masha amyu gale ni hpe n mai yu ai, n mai shabung ai ngu mu lu ai. Hpa majaw daini Myen mung hta nga ai amyusha bawsang yawng hta anhte Kachin ni gaw masha jahpan grit htum rai ga ai lam yawng mu chye chyalu rai nga ai. Rai yang, anhte gaw maigan mung de du mat ai ni hte yawng wan langai jan re nga ma ai. Kade shai mat wa sata? Mau kajawng hpa n rai i? Tinang tinggyeng sha n mai myit nga sai. Daini mungdan gawgap la ra nga ai hpe ningshawng dat nna ma n sharam kau ai sha, ma naw mai lu ai ni mi di chyip deb tik tik naw di ga yaw.
Hpang jahtum gadim hku nna, kadun dawk hku bai htet ginchyum dat mayu ai hta
(1). Kaga htunghking hpe n tsun mayu ai, num jaw num la hpu hpyi gumhpraw hpyi yak la ai htungghking hpe, lu ai made tsawra myit hte jaw ya hkat ai htunghking de lawan gayin la saga.
(2). Nanghpam lu sha pat jasan ai bungli hta yawng shanglawm n-gun dat saga.
(3). Majan gasat nna mung, tai hpyen wa roirip nna mung , nhkrat sum u ga. Shanglawt lawan lu hkra Wunpawng sha ni yawng shanglawm nna shanglawt mungdan gasat di la saga.
(4). Maigan num la, maigan jan tai ai lam hpe hpungdim dat kau saga.
(5). Majan hkrit hpyenla la hkrit nna hprawng koi yen (n-gaw htawt) mat wa ai lam hpungdim dat kau saga.
(6). Tinggyeng akyu a matu , ma lu sharam ai lam lawan pat kau saga. Masha law ai n-gun gaw, ja gumhpraw law ai n-gun hta grau kaja ai she nga ma ai. Shanglawt mungdan majan teng teng du wa ra ai. Yawng myithkrum mangrum ai hte yawng, hkumtut ta-tut shanglawm nna dip apyet da ai kaw na Yehowa karai a chyeju atsam hte rawt malan gasat sa wa saga law.
MARU BRANG KUM